Ισπανία: τα εκλογικά αποτελέσματα και η Αριστερά

Τα αποτελέσματα των ισπανικών εκλογών της 20ης Νοέμβρη εκπροσωπούν μια μαζική ήττα για το σοσιαλιστικό κόμμα (PSOE), το οποίο εφήρμοσε μέτρα λιτότητας με σκοπό να κάνει τους εργαζόμενους να πληρώσουν για την καπιταλιστική κρίση. Αντιθέτως νίκη σημείωσε το δεξιό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο ήρθε για να επιβάλλει ακόμα πιο σκληρές περικοπές προκειμένου να αντιμετωπίσει την οξεία κρίση του ισπανικού καπιταλισμού.

Το Λαϊκό Κόμμα κατέκτησε απόλυτη πλειοψηφία με 186 έδρες, γεγονός που του επιτρέπει να κυβερνήσει χωρίς να συνεργαστεί με άλλα κόμματα. Αντίθετα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που κυβερνούσε από το 2004,σημείωσε ιστορικά χαμηλά ποσοστά, τα χαμηλότερα από την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Οι λόγοι που προκάλεσαν τα παραπάνω αποτελέσματα είναι προφανείς : η Ισπανία υπέστη μια ιδιαίτερα έντονη εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης. Ο κοινωνικός αντίκτυπος της ύφεσης που ξεκίνησε το 2008, αποδείχθηκε βάναυσος για τις οικογένειες της εργατικής τάξης.

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε εκλεγεί κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Θαπατέρο το 2004, συγκεντρώνοντας τις ψήφους εκατομμυρίων εργαζομένων και νέων, οι οποίοι είχαν κινητοποιηθεί ενάντια στην λαομίσητη κυβέρνηση της δεξιάς, με ηγέτη τον Αθνάρ, ιδιαίτερα λόγω της ανάμειξης της Ισπανίας στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ. Ήλπιζαν ότι ο σοσιαλδημοκράτης Θαπατέρο θα εφάρμοζε προοδευτικές πολιτικές, όμως με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης αποδείχτηκε ο καλύτερος άνθρωπος για να προωθήσει τις πολιτικές που απαιτούν οι καπιταλιστές και οι τραπεζίτες.

Τον Αύγουστο του 2011, προς το τέλος της κυβερνητικής περιόδου του Θαπατέρο, υπήρξε μια συμφωνία εθνικής ενότητας με την δεξιά πτέρυγα, η οποία ουσιαστικά ενσάρκωνε την αρχή της σταθερότητας του προϋπολογισμού, μέσω του συντάγματος και χωρίς να υπάρξει διαβούλευση στο κοινοβούλιο. Τούτο συνέβη στο όνομα του «εφησυχασμού των αγορών». Ακολούθησε η προκήρυξη πρόωρων εκλογών.

Το σπουδαιότερο μάθημα από την ήττα του Σοσιαλιστικού κόμματος ,το οποίο ακολούθησε την εκλογική ήττα του πορτογαλικού Σοσιαλιστικού κόμματος και την κατάρρευση της δημοτικότητας του Παπανδρέου του ΠΑ.ΣΟ.Κ., έχει δύο πτυχές. Αρχικά, συμπεραίνουμε ότι εν μέσω καπιταλιστικής κρίσης δεν χωρούν σοσιαλδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Κατά δεύτερον, αυτό οδηγεί αναπόφευκτα σε εκλογική κατάρρευση των κομμάτων αυτών, τα οποία είχαν λάβει στο παρελθόν τις ψήφους τους από την εργατική τάξη.

Τα αποτελέσματα για την Ενωμένη Αριστερά καταδεικνύουν μια σπουδαία αύξηση των ψήφων σε απόλυτους αριθμούς. Για πολλούς, η Ενωμένη Αριστερά ήταν ακόμα πολύ μικρή για να αποτελέσει πραγματική πρόκληση για τα κυρίαρχα κόμματα. Παρ' όλα αυτά είναι ξεκάθαρο ότι έλαβε τις ψήφους ενός ολόκληρου κοινωνικού στρώματος, αποτελούμενου από εργαζόμενους και νέους, οι οποίοι οδηγήθηκαν σε συμπεράσματα μετά τις εμπειρίες των προηγούμενων δύο ή τριών χρόνων. Δεν ήταν μονάχα το βίωμα της οικονομικής κρίσης, αλλά και το μαζικό κίνημα των αγανακτισμένων (indignados), το οποίο συγκέντρωσε εκατομμύρια ανθρώπων που διαμαρτύρονταν ενάντια στην καπιταλιστική κρίση.

Είναι ακόμα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η προσπάθεια κάλυψης του κενού μεταξύ του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της Ενωμένης Αριστεράς, μέσω ενός αριστερού οικολογικού κόμματος, αποτελούμενου από τη διάσπαση της δεξιάς πτέρυγας της αριστεράς, απέτυχε, παρά την πρόσβασή του τόσο σε οικονομική ενίσχυση όσο και στα ΜΜΕ.

Η αύξηση των ψήφων της Ενωμένης Αριστεράς είναι σαφέστατα αποτέλεσμα του ότι θεωρείται ως η πιο αριστερή δύναμη κι ως δύναμη που συμπορεύτηκε με το κίνημα των νέων στους δρόμους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η συμμετοχή εξεχόντων μελών του κινήματος των πλατειών ως υποψηφίων. Αυτή είναι η σωστή κατεύθυνση στην οποία το κόμμα της Ενωμένης Αριστεράς θα πρέπει να κινηθεί. Το τωρινό του πρόγραμμα, ενώ είναι ένα προοδευτικό πρόγραμμα σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων, δεν ανταποκρίνεται πραγματικά στην δοκιμασία της σοβαρότητας της καπιταλιστικής κρίσης την οποία αντιμετωπίζουμε, όχι μόνο στην Ισπανία αλλά ανά τον κόσμο.

Τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν εκατομμύρια εργαζόμενοι δεν είναι αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων και πολιτικών, ούτε προκλήθηκαν κάτω «από την πίεση των αγορών». Αν αυτό ήταν αλήθεια, θα αρκούσε μια κυβερνητική αλλαγή και η ρύθμιση των αγορών και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ωστόσο, τα παραπάνω είναι απλώς η έκφραση της βαθειάς κρίσης ολόκληρου του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν μπορεί κάποιος να μπαλώσει αυτό το σύστημα, ούτε και να πείσει τους καπιταλιστές να επενδύσουν στην παραγωγή και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας με παράλληλη αύξηση μισθών και υπεράσπιση των συνθηκών εργασίας.

Αυτό που πρέπει να τεθεί υπό αμφισβήτηση είναι το καπιταλιστικό σύστημα στο σύνολό του. Ο Γ.Γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος και υποψήφιος του κόμματος της Ενωμένης Αριστεράς, Καντέλα, έχει μιλήσει για την αναγκαιότητα δημοκρατικού σχεδιασμού της οικονομίας. Αυτό φυσικά είναι σωστό. Αλλά για να σχεδιαστεί η οικονομία κατ' αυτό τον τρόπο, πρέπει να παρθούν τα μέσα παραγωγής από τους καπιταλιστές και τους τραπεζίτες, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της πλειοψηφίας.

Αυτό που χρειάζεται είναι ένα πρόγραμμα του προκαλεί ανοιχτά τον καπιταλισμό και θέτει μια σοσιαλιστική εναλλακτική: την κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, ώστε να μπορέσει η οικονομία να υπαχθεί σε δημοκρατικό σχεδιασμό προς όφελος των εργαζομένων. Οι συνθήκες για να εξηγήσει κανείς ιδέες σαν και αυτές δεν ήταν ευνοϊκές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εκατομμύρια εργαζομένων και νέων, μέσα από τη δική τους εμπειρία έχουν αρχίσει να προκαλούν και να αμφισβητούν το καπιταλιστικό σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε κρίση. Οι μαρξιστές, συμμετέχοντας στις συζητήσεις που έχουν ήδη ανοίξει στο χώρο της Ενωμένης Αριστεράς και στο ευρύτερο κίνημα, θα πρέπει υπομονετικά και συντροφικά να εξηγήσουν αυτές τις βασικές ιδέες.

Το αποτέλεσμα στη χώρα των Βάσκων απαιτεί μια ξεχωριστή ανάλυση. Ο συνασπισμός Amaiur, μεταξύ της Εθνικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς με την Βάσκικη Αλληλεγγύη (ΕΑ), βγήκε πρώτος σε αριθμό βουλευτών στην Αυτόνομη Κοινότητα των Βάσκων και τη Ναβάρρα, εκλέγοντας 7 μέλη στο κοινοβούλιο, και δεύτερο σε ψήφους συνολικά. Αρκεί να αναφερθεί, ότι το αποτέλεσμα αυτό, ξεπέρασε το άθροισμα των ιστορικά καλύτερων αποτελεσμάτων των κομμάτων που το αποτελούσαν, έχοντας ως βάση ένα πρόγραμμα ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό από την αριστερή πτέρυγα και τις ελπίδες για μια πολιτική λύση όσον αφορά τον αγώνα των Βάσκων, μετά την ανακοίνωση της απόσυρσης της ΕΤΑ από τον ένοπλο αγώνα.

Η νεοεκλεγείσα δεξιά κυβέρνηση, υπό τον Rajoy, έχει να αντιμετωπίσει τώρα ένα αδύνατο καθήκον που ήδη φοβάται. Η Ε.Ε. απαίτησε πρόσθετες περικοπές ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ (μέγεθος μεγαλύτερο από το διπλάσιο που η κυβέρνηση του PSOE έχει ήδη επιβάλλει). Οι αγορές (οι τραπεζίτες και οι κερδοσκόποι, οι καπιταλιστές και οι επενδυτές) ήδη απαιτούν να σώσουν το τομάρι τους, κλέβοντας τη ζωή της ισπανικής εργατικής τάξης, με τα δημοσιεύματα των εφημερίδων των καπιταλιστών ανά τον κόσμο να απαιτούν από τον Rajoy να αποκαλύψει τις οικονομικές του πολιτικές. Το κύριο άρθρο της Wall Street Journal «άστραψε και βρόντηξε» : «O Marianno Rajoy κέρδισε μια μεγάλη πλειοψηφία, αλλά τώρα πρέπει να τη χρησιμοποιήσει». Το κεντρικό άρθρο των Financial Times έδωσε χαρακτήρα κατεπείγοντος, πιέζοντας τον Rajoy να προχωρήσει «γρήγορα στην επώδυνη εφαρμογή περικοπών κι άλλων μέτρων λιτότητας».

Αφού προσπάθησε δημαγωγικά να προσεγγίσει το αριστερό κομμάτι του PSOE κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας και επίμονα αρνούμενος να αποκαλύψει το πραγματικό πολιτικό του πρόγραμμα, τώρα ο Rajoy φαίνεται πολύ ανήσυχος και προσπαθεί να προετοιμάσει την κοινή γνώμη γι αυτό που έρχεται. «Δεν είναι κρυφό σε κανέναν ότι θα κυβερνήσουμε στην πιο ευαίσθητη συγκυρία που έχει βρεθεί η Ισπανία εδώ και τριάντα χρόνια», είπε, και πρόσθεσε: «δεν υπάρχουν θαυματουργά φάρμακα για να λυθεί το οικονομικό πρόβλημα της Ισπανίας».

Στην πρώτη του ομιλία φαινόταν σαν να ικέτευε τους καπιταλιστές, υποστηρίζοντας ότι στους νικητές των εκλογών «πρέπει να δοθεί λίγος χώρος για ελιγμούς, που θα πρέπει να διαρκέσουν παραπάνω από μισή ώρα». Οι αγορές απάντησαν με περεταίρω επιθέσεις, όπως αύξηση των ισπανικών σπρεντ και με πτώση του χρηματιστηρίου. Η Άνγκελα Μέρκελ τον κάλεσε άμεσα, για να του υπαγορεύσει τους όρους της. «Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη περίοδο για την Ισπανία και την Ευρώπη, και λάβατε μια ξεκάθαρη λαϊκή εντολή να τις εφαρμόσετε, άμεσα.», είπε. Το μήνυμα της ήταν ξεκάθαρο: θέλουμε περικοπές και τις θέλουμε τώρα.

Ο ειλικρινής πρόεδρος της Ισπανικής Ομοσπονδίας Εργοδοτών Αρτούρο Φερνάντες δήλωσε ότι η οικονομική κατάσταση δεν μπορεί να «συντηρηθεί» για πολύ ακόμα, και ότι η χώρα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Απαίτησε «μεγάλες αλλαγές» στην εργατική νομοθεσία (την κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και το δικαίωμα να απολύουν ακόμα πιο εύκολα τα αφεντικά», ενώ προειδοποίησε ότι «οι περιορισμένες μεταρρυθμίσεις που ήδη έχουν γίνει» δεν είναι αρκετές και άρα, θα χρειαστούν «βαθύτερες αλλαγές».

Αυτό που καλείται να κάνει ο Rajoy είναι ξεκάθαρο : αύξηση της έμμεσης φορολογίας, περικοπή των δημοσίων δαπανών σε υγεία και εκπαίδευση, δίδακτρα και νοσήλεια, περεταίρω επίθεση σε μισθούς κτλ. Τέτοιες πολιτικές το μόνο που θα προκαλέσουν είναι το βάθεμα της ύφεσης κι ακόμα περισσότερες επιθέσεις στην εργατική τάξη.

Αν η Μέρκελ, ο Rajoy και η ισπανική άρχουσα τάξη νομίζουν ότι το αποτέλεσμα των εκλογών σημαίνει μια σταθερή εντολή για μέτρα λιτότητας, θα βρεθούν μπροστά από μια μεγάλη έκπληξη. Μια πολιτική σαν κι αυτή θα προκαλέσει, αργά ή γρήγορα, μια μαζική έκρηξη της ταξικής πάλης. Επιθέσεις «ελληνικού τύπου» αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε ταξική πάλη «ελληνικού τύπου».

Μπορούμε να περιμένουμε από τους ηγέτες του PSOE να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων με υπευθυνότητα και πολιτική ανδρεία για το καλό της χώρας (αυτό σημαίνει για το καλό των καπιταλιστών και των τραπεζιτών, στην Ισπανία και διεθνώς). Εθνική ενότητα (βλ. εθνική λιτότητα) θα είναι το σύνθημα των ημερών, όπως στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Οι ηγεσίες των συνδικάτων θα τεθούν κι αυτές κάτω από τεράστια πίεση για να συμμετάσχουν στον χορό της εθνικής ενότητας. Εντούτοις, όπως προηγουμένως στην Ελλάδα και την Πορτογαλία, η πίεση από τα κάτω θα πιέσει τα συνδικάτα να δράσουν και τις ηγεσίες τους να υιοθετήσουν μια πιο μαχητική στάση αλλιώς θα τις αντικαταστήσει με άλλες που θα το κάνουν.

Το σκηνικό για τους μαζικούς ταξικούς αγώνες έχει δημιουργηθεί. Και είναι μέσω αυτών που οι εργαζόμενοι και οι νέοι θα οδηγηθούν σε πιο προωθητικά πολιτικά συμπεράσματα.

Translation: Μαρξιστική Φωνή (Greece)