ئێران: ناڕەزایەتییەکانی خووزستان توڕەیی بەرانبەر ڕژێمی ڕزیو ئاشکرا دەکەن

خۆپێشاندانەکان لە پارێزگای خووزستانی ئێران لە زیادبووندان، ئەمەش دوای هەفتەیەک لە داڕمانی تاوەرەکانی میترۆپۆلی ١٠ و ١١ نهۆمی شاری ئابادان و کوژران و برینداربوونی ١٠٠ کەس. دوای دوودڵییەکی زۆر، ڕێژیمی ئێران ڕۆژی یەکشەممە داوای کرد ڕۆژی ماتەمینی نەتەوەیی بەڕێوە بچێت، بەڵام ڕێوڕەسمی ئابادانیش بە سەرۆکایەتی ئیمامی نوێژی هەینیی خۆجێی، لە لایەن خۆپیشاندەرانی توڕەوە پەک کەوت.

نۆ ڕۆژ بەسەر ڕووخاندنی تاوەرەکانی میترۆپۆل تێبەڕیوە، کە کۆمەڵگەیەکی بازرگانی بەناوبانگە و لەلایەن یەکێک لە گەورەترین گەشەپێدەرانی ئابادان لە یەکێک لە قەرەباڵغترین شەقامەکانی شارەکەدا دروستکراوە. بەپێی میدیا فەرمییەکانی دەوڵەت، تا ئێستا ٣٤ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٣٧ کەسیش برینداربوونە، ژمارەیەکی زۆریان لە ژێر داروپەردوودا گیریان خواردووە. بەڵام خەڵکی ناوچەکە باس لەوە دەکەن کە لانیکەم ٤٤ خێزان لە مردنی کەسە ئازیزەکانیان ئاگادارکراونەتەوە. ئەوان دەڵێن، کۆی ژمارەی کوژراو و بریندارەکان لەوانەیە بگاتە ١٢٠ کەس.

داڕمانی بیناکە پەردەی لەسەر تۆڕێکی گەندەڵی هەڵگرتووە، کە گەشەپێدەران و بەرپرسانی باڵای تێدایە، کە ئاستی شارەوانی و پارێزگا و نیشتمانی دەگرێتەوە. مامەڵەی بێبەزەییانە لەگەڵ ئەو بابەتە لەلایەن ڕژیمەوە، ناڕەزایەتیی وردە وردەی لە ئابادان بەدوای خۆیدا هێناوە و شارەکانی دیکەی پارێزگای خووزستان و ئەودیویشی گرتۆتەوە.

ڕۆژانە، گەشەسەندنی قەرەباڵغی خەڵک بە سەرۆکایەتی گەنجان، ئازایییەکی زۆریان دەربڕی بە هاتنە سەر شەقام لەکاتی ئامادەیییەکی ئەمنی قورسدا، وتنەوەی دروشمەکانی وەک: “ئەمڕۆ ڕۆژی ماتەمینییە، ئابادانی پشتگوێخراو ئەمڕۆ بە ماتەمینی حوکم دەکرێت"، “ مەرگ بۆ دیکتاتۆر”، “مەترسە، هەموومان پێکەوەین”، “بەسیجی ون ببە” (بەسیج ئاماژەیە بۆ میلیشیا ناوخۆییەکانی ڕژیم)، “ئێمە خەڵکی شەڕین، شەڕ بکەن تا بتوانین شەڕ بکەین”، “عەبدولباغی”. [خاوەنی تاوەرەکانی میترۆپۆل کە ڕژێم بانگەشەی ئەوە دەکات لە ڕووخاندا گیانی لەدەستداوە] نەمردووە”، و “دەکوژم، دەیکوژم، ئەو کەسەی براکەمی کوشت”.

هێزەکانی دژە ئاژاوە لە سەرانسەری ناوچە زیانلێکەوتووەکاندا ڕەوانە کراون و لە چەندین بۆنەدا تەقەیان لە خۆپیشاندەران کردووە، هەرچەندە بۆ ئێستا بە شتێک کە پێدەچێت فیشەکی ناکوشندە بێت. هه‌روه‌ها ڕاپۆرته‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ تا ئێستا ته‌نها له‌ ئابادان لانیكه‌م 100 كه‌س ده‌ستگیركراون.

بەڵام سەرکوتکردنەکە تەنها سووتەمەنی زیاتری بۆ ئاگرەکە زیاد کرد. لە سەرەتای هەفتەی ڕابردوودا ژمارەیان سەدان کەس بوو، پێدەچێت قەرەباڵغی لە ئابادان ڕۆژی یەکشەممە ژمارەیان هەزاران کەس بێت. هه‌روه‌ها له‌ ئه‌هواز، خوڕه‌مشار و له‌ جه‌رگه‌ی مینۆ، ناڕه‌زایه‌تی به‌رچاو له‌ ئۆمیدییه‌، بێهبه‌هان، مه‌هشه‌ر و سه‌ر به‌نده‌ر و شارۆچكه‌ و شاره‌كانی دیكه‌ی ناوچه‌كه‌ش ناڕه‌زایه‌تیی به‌رچاو هه‌بووه‌.

ڕژێم بە بڕینی هێڵی ئینتەرنێت لە ناوچەکە، هەروەها بە توندی کۆنترۆڵکردنی ڕاپۆرتەکانی میدیای نیشتمانی هەوڵی داوە ئەو هەواڵانەی لە ئابادانەوە دێن بکووژێنێتەوە. سەرەڕای ئەوەش هەستێکی قووڵی هاودەنگی لەگەڵ ئابادانییەکان لە سەرانسەری وڵاتدا هەیە. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا لە تاران، شەهرڕەی، ئەندیمەشک، شیراز، ئەسفەهان، شەهینشار، بەندەر عەباس، بوشێهر، یەزد و قوم هەواڵی ناڕەزایەتیی هاوپشتییە گۆشەگیرەکان بڵاو بووەتەوە. وا دیارە کلیپێکی یاریگای ئازادی تاران دەردەکەوێت کە هاندەران وەک هاوسۆزی لەگەڵ خەڵکی شارەکەدا دروشمی “ئابادان” دەڵێنەوە.

لە خەمەوە بۆ توڕەیی

زۆربەی کوژراو و بریندارەکان کرێکاری هەژار و خاوەن دوکان و کەسانی ئاسایی بوون کە لەناو بیناکاندا کاریان دەکرد یان تەنها بەڕێکەوت لەناو بیناکان و دەوروبەریاندا بوون کاتێک ڕووخاون. مردنیان هەستێکی بەهێزی خەم و پەژارەی لە سەرانسەری خووزستاندا وروژاندووە. ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ کاردانه‌وه‌ فه‌رمییه‌کانی ڕژیم که‌ له‌ سه‌ره‌تادا بێباکانه‌ و دوورکه‌وتوویانە ده‌رکه‌وتووه‌. ئێستا بە شێوەیەکی ئاشکرا حیسابکەر و هەلپەرستانە هەوڵی داوە کارەساتەکە بۆ بەرژەوەندی خۆی بقۆزێتەوە.

بێ جووڵە لە سەختی ڕووداوەکە، وەڵامی سەرەتایی ڕژیم تا ڕادەیەکی زۆر چاوپۆشی لەوە بوو کە ڕووی داوە. ڕێبەری مەزنی شۆڕشی ئیسلامی کە زۆرجار وتارێکی درێژ و پێچاوپێچ پێشکەش دەکات، تا سێ ڕۆژ دوای ڕوودانی باسی ڕووداوەکەی نەکردووە. و تەنانەت ئەو کاتەش تەنیا نزیکەی یەک خولەکی لەسەر بابەتەکە بەسەر بردووە، لەو ژمارەیەش نزیکەی ٥٠ چرکەی ستایشی دەسەڵاتدارانی بەسەر بردووە، نزیکەی دە چرکەش پرسە و سەرەخۆشی بۆ خەڵکی ئابادان نارد.

هەر لەو ڕۆژەدا، بە جەماوەرییەکی زۆرەوە، دەسەڵاتداران گردبوونەوەیەکی ئاهەنگگێڕانیان لە یاریگای ئازادی تاران ڕێکخست، کە بە مەزەندەکردنی جەماوەرێکی ١٠٠ هەزار کەس گۆرانی ستایشی ڕژێم و عەلی خامنەیی ڕێبەری مەزنی ئێرانیان وت. دوابەدوای ناڕەزایەتی سەرتاسەری وڵات لەدژی هەڵاوسان سێ هەفتە لەمەوبەر ، ڕژیم تامەزرۆی کۆکردنەوەی لایەنگرانی و نیشاندانی هێز بوو. ئەمەش وەک شەقێک لە دەموچاوی ئابادانییەکان هات کە یان ماتەمینیان دەگرت یان بە دڵەڕاوکێیەوە چاوەڕوانی هەواڵی ئازیزانیان بوون کە پێیان وا بوو لە ژێر داروپەردووەکەدان. ئەو دروشمانەی لەو ڕۆژەدا لە ناڕەزایەتییەکان لە سەرانسەری خووزستاندا بیستران بریتی بوون لە: “لە تاران زەماوەندێک هەیە، [لە کاتێکدا] لە ئابادان خوێنڕشتن هەیە"؛ و “خامنەیی بڕۆ، نیشتمان ئازاد بکەن”.

خامنەیی لە ژێر کاریگەریی بەرزبوونەوەی گوشارەکاندا، دواجار ڕۆژی یەکشەممە ٢٩ـی ئایار، کە شەش ڕۆژ دوای کارەساتەکە بوو، بە ڕۆژی ماتەمینی ڕاگەیاند. میدیای دەوڵەت لەناکاو پڕ بوو لە سەرەخۆشی و وشە کە مەبەست لێی ئارامکردنەوەی توڕەیی سەر شەقامەکان بوو. گرتە ڤیدیۆییەکانی خۆپیشاندانەکان لە تەلەفزیۆنەکانەوە نمایشکران بەڵام وەک تەنها مەراسیمی ماتەمینی پێشکەش کران. هەروەها ڕژێم لە شوێنی جیاوازدا چالاکییەکانی وریای ڕێکخست، لە هەمان کاتدا ڕێوڕەسمێکی ماتەمینی لە تەلەفزیۆنی نیشتمانی لە نزیک شوێنی بینا ڕووخاوەکان بە سەرپەرشتی ئیمامی نوێژی هەینی ئابادان، ئایەتوڵڵا موحسین حەیدەری عەلەکەسیر بەڕێوەچوو.

بەڵام خەڵک لە مەزاجدا نەبوون کە ئارام بکرێنەوە و توڕەیییەکی گەورە لە هەوڵی هەلپەرستانەی ڕژیم بۆ ڕفاندنی خەمەکانی شارەکە هەبوو. بەم شێوەیە پێش ئەوەی ئایەتوڵڵا بتوانێت قسە بکات جەماوەرەکە دەستیان کرد بە پچڕانی بە دروشمی “بێ شەرم!” (وشەیەک کە لە فارسیدا بە نزیکەیی بە “گەواد” وەرگێڕدراوە)، بەجۆرێک کە دەبوو گواستنەوەی ڕاستەوخۆ ببڕدرێت.

دواتر جەماوەرەکە ڕژانە سەر شەقامەکان، لەوێش گەنجانی عەشیرەتی عەرەب و بەختیاری لەگەڵیاندا بوون، کە بە ئاڵای خێڵەکانیانەوە کە هێمای هاودەنگی بوو، ڕێپێوانیان کرد بۆ ناو شارەکە، گۆرانی ماتەمینیان دەوتەوە و سوێندیان خوارد کە بەرگری لە خەڵک بکەن لە بەرانبەر سەرکوتکردندا. ئەمەش شتێکی گرنگە چونکە هۆزەکان تاکە گروپی ڕێکخراون کە پەیوەندییان بە ڕژێمەوە نییە و بە ئاشکرا لە ئێراندا چەکدارن. خۆپیشاندانەکان لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە هێرشیان کرایە سەر، کە سەرەڕای ئەوەش لە ترسی هەڵگیرسانی شەڕ لەگەڵ هۆزەکان، لە بەکارهێنانی توندوتیژی کوشندە وەستان.

ناتەبایی نێوان ژمارەی فەرمی کوژراو و بریندارەکان، و ئیدیعای خەڵکی ناوچەکە، سەرچاوەیەکی دیکەی گومان و بێمتمانەیی قووڵە بەرانبەر بەو دامەزراوەیەی کە لە دوای ئەم ڕووداوە دڵتەزێنەدا سەریهەڵداوە. وەک هەفتەی ڕابردوو ڕاپۆرتمان دا، سەرچاوەیەکی دیکەی مشتومڕ چارەنووسی حوسێن عەبدولباغی خاوەن و گەشەپێدەری بیناکە بووە.

عەبدولباغی بۆ یەکەمجار لەلایەن دەزگای دادوەری و میدیای نیشتمانییەوە بڵاوکرایەوە کە دەستگیرکراوە. بەڵام ڕۆژی دواتر لەناکاو چیرۆکەکە گۆڕدرا و ڕاگەیەندرا کە لە ڕووداوەکەدا کوژراوە. بەڵام خەڵکی ئابادان باوەڕیان بەم چیرۆکە نەبوو. کلیپێکی سوریال و دیارە کە لەسەر ئاستی تەلەفزیۆنی نیشتمانی نمایشکرابوو کە بە مەبەستی پیشاندانی خێزانی عەبدولباغی تەرمی ئەو دەناسنەوە و دەگرین ، تەنیا ئەم گومانانەی بەهێزتر کرد.

ڕەوتی ڕاستەقینەی ڕووداوەکان هەرچییەک بێت، هەستێک لەنێو جەماوەردا هەیە کە شتێک لەژێر فەرشەکەدا دەڕژێت، و پیلانێک هەیە دژی ڕێگەدان بە هاتنی ڕاستییەکان. بەپێی زانیارییەکان تا ئێستا ١٣ کەس بە تۆمەتی گەندەڵی دەستگیرکراون. لەوانە یەکێک لە سەرۆک شارەوانییە ئامادەبووەکان و سێ سەرۆکی پێشووی شارەوانی ئابادان، هەروەها چەند بەرپرسێکی شارەوانیش. بەڵام ئەوەی ڕوونە ئەوەیە کە پەیوەندییەکانی عەبدولباغی زۆر لە ئاستی شارەوانییەکان تێپەڕیون.

تا ئێستا هەواڵەگەلێک هاتوونەتە ئاراوە کە ئاماژە بە تێوەگلانی عەلی شەهخانی، سکرتێری ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی؛ محەممەد فرووزەندە، بەرپرسی پێشووی کۆمپانیای بۆنیاد مستەزافان و جانبازان (گەورەترین کۆمپانیای هەڵگر لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست)؛ هەروەها محەمەد موخبەر، جێگری یەکەمی سەرۆک کۆماری ئێران و جێگری پێشووی پارێزگاری خووزستان.

ئەم کارەکتەرانە لە ماوەی سێ دەیەی ڕابردوودا لە ئۆرگانە پێشەنگەکانی ناوچەی ئازادی ئاروەند (ناوچەیەکی بازرگانیی ئازادیی ئابووریی تایبەت کە ئابادان دەگرێتەوە) خزمەتیان کردووە. وەک یەکێک لە ڕۆژنامەنووسە لێکۆڵەرەکان باسی دەکات، ئەوان و هەروەها بەرپرسانی باڵای شارەوانی ئابادان، ڕاستەوخۆ دەستیان لە گرێبەستە گەندەڵەکانی زەوی و بیناسازیدا هەبووە لەگەڵ عەبدولباغی و کۆمپانیاکەی عەبدولباغی هۆڵدینگ.

لەلایەکی دیکەوە، هەندێکی دیکە ئاماژەیان بە پەیوەندییەکانی نێوان بنەماڵەی عەبدولباغی و جێگری سەرۆکی کاروباری ئابووری، موحسین ڕەزایی کردووە؛ هەروەها ئیمامی نوێژی هەینی ئابادان؛ و ئیسماعیل زەمانی بەرپرسی ئێستای ناوچەی ئازادیی ئاروەند. ڕاستییەکە ئەوەیە کە ئەو تۆڕە مافیاییانەی کە خووزستان بەڕێوەدەبەن هەموو ئەم کەسایەتیانە لەخۆدەگرن و هەموویان هاوبەشی تاوانەکانی عەبدولباغی بوون.

هەر لە ڕێگەی بەکارهێنانی ئەو جۆرە پەیوەندییانەوە بوو کە عەبدولباغی دەیتوانی ڕێساکانی بیناسازی پشتگوێ بخات، سەرەڕای هۆشداری بێشومار لەلایەن پسپۆڕانی فەرمی و تایبەتەوە کە تاوەرەکانی میترۆپۆل سەلامەت نین. لە کاتێکدا زۆرینەی خەڵکی ناوچەکە لە ژێر هەڕەشەی بەردەوامی غەرامە و گۆشەگیری بەهۆی پێشێلکارییە بچووکەکانەوە لە هەژاریدا دەژین، ئەم کەسانە تاڵان دەکەن و تاڵان دەکەن و بەگشتی لە ڕووناکییەکی تەواودا بەبێ سزاییدا مامەڵە دەکەن.

عەبدولباغی، لە کاتێکدا گەشەپێدەرێکی سەرەکی بوو لە ئابادان بەڵام، تەنیا ماسییەکی بچووک بوو بە بەراورد بە پشتیوانەکانی، کە پەیوەستن بە ناوەکی ڕژێمەوە. ڕژیم وێڕای هەوڵدان بۆ سەرکوتکردنی ڕاستییەکان لە دەرچوون، هەوڵی لادانی لۆمەکردن دەدات بە پەنجە خستنە سەر کاربەدەستان و بازرگانانی ناوخۆیی. بەڵام خەڵکەکە نەخەڵەتێت.

ئەگەر شتێک هەبێت، ئەو مانۆڕە ئاشکرا و درۆی ئاشکرایە، کە ئاراستەی کەسانێک دەکرێت کە ئەندامانی خێزان و هاوڕێ و ناسیاوەکانیان لەدەست داوە، تەنیا وروژاندنی جەماوەر و ڕەقکردنی ئیرادەی ئەوانەی لەسەر شەقامەکانن. ئەوان بە غەریزەیی هەست دەکەن کە دەبێ ئەنجامدەرانی ڕاستەقینەی ئەم تاوانە لە بەرزتر بدۆزرێتەوە و دواجاریش ڕووخانی بیناکە تەنیا ڕەنگدانەوەی ڕزینی هەموو ڕژێمە. ئەوە گرنگی جەماوەریی دروشمی “مەرگ بۆ دیکتاتۆر”ـە، و دروشمەکانی دیکە کە ئامانجیان عەلی خامنەیی ڕێبەری مەزنی شۆڕشی ئیسلامییە.

ئاو لە هەموو شوێنێکدا ئاو، یەک دڵۆپێک نییە بۆ خواردنەوە

خووزستان پشکی خۆی لە کارەساتەکان ناسیوە. لە ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا، ئەم پارێزگایە هێڵی پێشەوەی جەنگی ئێران و عێراق بوو، کە تا ئێستاش شوێنەوارەکانی وەک بەشێک لە یادەوەری ناوچەکە ماونەتەوە. بەڵام لە كاتێكدا كە رژێم بە خوودا وەك بەشێك لە ئەفسانەیی خۆی باس لە قارەمانێتی خووزستان دەكات لە شەڕدا، بەردەوام گەشەسەندنی ناوچەکەی پشتگوێ خستووە.

خووزستان بەشێک لە گەورەترین یەدەگی ئاوی ئێرانی هەیە، بەڵام دەیان ساڵ خراپ بەڕێوەبردن و لادانی ئاو بۆ ناوچەکانی دیکە، ناوچەکەی بە وشکی ئاوڕژاندووە. لە ساڵانی ڕابردوودا خراپتربوونی وشکەساڵی بووەتە هۆی کەمیی ئاوی توند - کێشەیەک کە لە ئێراندا بووەتە شتێکی ئاسایی - کە ٧٠٠ گوندی ئەو پارێزگایە بێ ئاوی ماوەتەوە. لە مانگی تەمموزی ساڵی رابردوودا ئەمە ناڕەزایی و پێکدادانی لەگەڵ هێزە ئەمنییەکانی دەوڵەت لە سەرتاسەری ناوچەکەی لێکەوتەوە. کەمیی ئاوەکە بووەتە هۆی وشکبوونەوەی تاڵاوەکان و بووەتە هۆی درووستبوونی زریانی تۆز و خۆڵ و ئاگری کێوی لەڕادەبەدەر. لە ئەنجامدا کشتوکاڵی ناوچەکە لە تێکچووندایە، کێشەیەک کە بەهۆی پیسبوونی خاکەوە کە بەهۆی پیشەسازی نەوتەوە دروست دەبێت، ئاڵۆزتر دەبێت.

هه‌روه‌ها ئه‌م ناوچه‌یه‌ دڵی ئابووریی ئێرانه‌ و له‌ سه‌دا ٨٠ـی نه‌وتی ئه‌م وڵاته‌ و له‌ سه‌دا ٦٠ـی یه‌ده‌گی گازی سروشتی له‌خۆ ده‌گرێت. لە كاتێكدا ساڵانە ملیارەها دۆلار قازانج لە سامانی سروشتی ئەو پارێزگایە دەردەهێنرێت، خەڵكەكەی لە دۆخێكی هەژاری و نائومێدیدا دەمێننەوە و سێهەمین بەرزترین ڕێژەی بێكاری لە ئێراندا هەیە. بەم پێیە، پارێزگا نائارامەکە وردە گەردوونێک لە دژایەتییەکانی سەرمایەداریی ئێران پێکدەهێنێت.

بێکاری فەرمی گەنجان لە 35% وەستاوە و هەندێک ناوچەی پارێزگاکە تا 45% بێکاری گشتییان هەیە. کەمینەکانی عەرەب و بەختیاری لوڕ کە پێکەوە زۆرینەی دانیشتوانی خووزستان پێکدەهێنن، بە تایبەتی هەڵاواردنیان لەگەڵ دەکرێت و هەندێک لە چینە هەژارەکانی ئێران پێکدەهێنن

هەروەها خووزستان شوێنی پرۆلیتاریایەکی پیشەسازی بەهێزە و خاوەن نەریتی شۆڕشگێڕانە. پاڵاوگەی نەوتی ئابادان کە یەکێکە لە گەورەترین پاڵاوگەکانی جیهان، هەروەها چەندین پیشەسازی دیکەی نەوت و پترۆکیمیایی تێدایە. کرێکارانی نەوتی ئابادان و ئەهواز بەناوبانگن ڕۆڵی سەرەکییان هەبوو لە مانگرتنی ٩٠ ڕۆژەی کرێکارانی نەوتدا کە لە شۆڕشی ١٩٧٩ـدا پشتی پاشایەتی پەهلەوی شکاند.

لەم دواییانەدا کرێکارانی کێڵگەی قەیسی هەفت تەپە لە پێشەنگی خەباتەکانی سەندیکاکانی ئێران بوون و بەردەوام داوای بە نیشتمانیکردنی کۆمپانیا تایبەتکراوەکان بۆ ژێر کۆنترۆڵی کرێکاران دەکەن. لە ساڵی ٢٠٢٠ـدا دووبارە بە نیشتمانیکردنی کۆمپانیاکەیان مسۆگەر کرد، هەرچەندە جێبەجێکردنی ئەم کارە هێشتا هەڵپەسێردراوە. خەبات و دروشمەکانیان بووەتە خاڵی سەرەکی بۆ بزووتنەوەکانی گەنجان و کرێکاران لە سەرانسەری وڵاتدا.

هەروەها هەزاران کرێکاری پۆڵای ئەهواز کە بەشێکیان لە کرێکارانی حەفت تەپە ئیلهامیان وەرگرتووە(، لە ساڵی ٢٠١٨ـدا چەند مانگێک مانگرتنیان گرت و داوای پێدانی شەپۆلە بێ مووچەکان و بە نیشتمانیکردنی کۆمپانیاکەیانیان کرد. هەروەها ساڵی ڕابردوو هەزاران کرێکاری نەوت و پترۆکیمیای هەرێم کە بە شێوەیەکی ئاسایی دامەزراون، بەشدارییان لە مانگرتنێکی نیشتمانیی کرێکارانی نەوتدا کرد بۆ باشترکردنی حەقدەست و بۆ دامەزراندنی هەمیشەیی. بزووتنەوەی کرێکارانی نەوتی ئێران هەنگاوی گرنگ دەنێت بۆ دووبارە دامەزراندنەوەی بزووتنەوەی سەندیکای نیشتمانی سەربەخۆ، کە مۆڵگەکانی لە باشوور و باشووری ڕۆژاوای ئەو وڵاتەن.

بای شۆڕش

سەرمایەداری ئێران لە بنبەستێکی تەواودایە. سامانی زەبەلاحی وڵات لەلایەن کەمینەیەکی بچووکەوە لە لوتکەدا دەخورێتەوە، لە کاتێکدا زۆرینە پاڵیان پێدەنرێت بۆ دۆخێکی هەژاری و بێهیوایی زۆر.

هەروەک پێشتر باسمان کرد ، سێ حەفتە لەمەوبەر رژیم بڕیاری دا کە یارمەتیی کەلوپەلی سەرەتایی وەک نان و زەیتی چێشتلێنان کەم بکاتەوە، کە نرخەکانیان لە شەوێکدا چەند هێندە زیادی کرد. ئەمەش بووە هۆی خۆپیشاندان لە زیاتر لە 100 شاری سەرتاسەری وڵات. خووزستان بە پێکهاتە گەورە و هەژارەکانییەوە، هەندێک لە گەورەترینیان بەخۆیەوە بینی. ئەو بزووتنەوەیە بە توندوتیژی سەرکوت کراوە و ژمارەیەکی نەناسراو لە کوژراو و دەستبەسەر کراون. بەڵام تەنها پرسی کاتە تا بزووتنەوەیەکی نوێ سەری بەرز بکاتەوە.

رۆژانە توێژەی نوێ دەچنە ناو رێگای خەباتەوە: خانەنشینان خەبات دەکەن بۆ مافی خانەنشین بوون بە کەرامەتەوە؛ مامۆستایان، کرێکارانی نەوت، شۆفێری پاس، شۆفێری تاکسی و شۆفێری بارهەڵگرەکان بۆ کرێی بژێوی ژیان دەجەنگن؛ جووتیاران شەڕ دەکەن بۆ دابەشکردنی ئاو بە شێوەیەکی دادپەروەرانە؛ هەژاران بۆ نان دەجەنگن؛ خەباتی گەنجان بۆ مافە دیموکراسییەکان؛ کەمینە نەتەوەییەکان بەرەنگاری ستەم دەبنەوە و خەڵک لە هەموو شوێنێک دژی گەندەڵی و خراپ بەڕێوەبردنی بێکۆتایی لەلایەن بەرپرسانەوە دەجەنگن.

ئێمە لەئێستاوە یەکەم نیشانەکانی یەکگرتنی ئەم خەباتانە دەبینین، لەگەڵ سەرهەڵدانی سەندیکا نیشتمانییەکان بۆ مامۆستایان و کرێکارانی نەوت، بۆ نموونە. ئەمانە لە بەرانبەردا خەریکە دەبنە خاڵی سەرەکی بۆ بزووتنەوەی فراوانتر و بە ڕوونیتر دەستیان کردووە بە دەربڕینی هاوسۆزی لەگەڵ خەباتەکانی دیکەدا.

بەڵام ململانێی گۆشەگیر و تەنیا ئابووری بەس نییە. وەک لە هەلومەرجی دیکتاتۆریەت و قەیرانی توندی ئابووریدا دەبینین، هەموو خەباتێک، لە سەرەتادا هەرچەندە خۆچێی دەرکەوێت، یەکسەر دەبێتە ڕامیاری و بەپێویستی دەزانرێت دژی ناخی ڕژێم بگەڕێتەوە. ئامانجی ڕێژیم ئەوەیە کە ئەم خەباتانە بە گۆشەگیری بهێڵێتەوە، وەک ڕووداوی ناوخۆیی وێنایان بکات، یان ڕووداوی پەیوەست بە توێژەیەکی دیاریکراوی خەڵک، کە دەتوانن یەک بە یەک مامەڵەی لەگەڵ بکەن.

ئەرکی شۆڕشگێڕان تەواو پێچەوانەیە. دەبێ لە هەموو نموونەیەکدا نیشان بدەین کە ئەو بزووتنەوەیە جۆراوجۆرە بەرفراوانەی کە لە هەر چوار گۆشەی وڵاتدا سەرهەڵدەدەن، لە بنەڕەتدا وەک یەکن. پێویستە خەبات بکەین بۆ یەکخستنی ئەمانە لە ژێر ئاڵایەکی هاوبەشی شۆڕشگێڕانەدا، کە چینی کرێکار لەپێشەوەی بێت. لەسەر بنەمایەکی وەها هیچ شتێک ناتوانێت بەربەستی جەماوەری ئێران بوەستێت.

خووزستان لە سەدەی ڕابردوودا لە هەموو بزووتنەوەیەکی شۆڕشگێڕانەی ئێراندا ڕۆڵێکی سەرەکی هەبووە و شۆڕشی داهاتووش لەوە بێبەری نابێت. کارەساتی تاوەری مێترۆپۆل ڕادەی ڕزینی سەرمایەداری ئێرانی ڕوونکردەوە. ڕژێمێکی لە چەقبەستوویی تەواودا ئاشکرا کردووە. بەڵام ئەو هێزە کۆمەڵایەتییە تەقینەوەکانیشی ئاشکرا کرد کە ئەم جۆرە بارودۆخانە ئامادەی دەکەن، تەنها لەژێرەوە.