Burmese

အရင်းရှင်စနစ်ကို တော်လှန်ရေးနည်းနဲ့ ဖြိုချပစ်လိုသူတွေ ပိုပိုများလာတယ်။ ဒါပေမယ့် အလုပ်သမား လူတန်းစားက ဒါကို ဘယ်လို အကောင်အထည် ဖော်နိုင်မလဲ။ ငါတို့က ဆိုရှယ်လစ် တော်လှန်ရေးတရပ်ကို ဘယ်လို စည်းရုံးဦးဆောင်နိုင်မလဲ။

အရင်းရှင်စနစ် ပြိုကွဲလာမှုသည် မေးခွန်းထုတ်ဖွယ်အခြေအနေများ နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းအုံကြွလှုပ်ရှားမှုများကို ပေါ်ပေါက်လာစေခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ စပိန်၏ Spanish Indignados မှသည် ဂရိ၏ Syntagma Square နှင့် ပြင်သစ်၏ Nuit Debout အထိ၊ လူငယ်များသည် လှုပ်ရှားလာကြကာ အရင်းရှင်စနစ်ကို စတင် စိန်ခေါ်နေကြပေပြီ။ ဤ ယျေဘုယျ အခြေအနေ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့်၊ လတ်တလောခုနှစ်များ၌ အရင်းရှင်စနစ်အောက်ရှိ အလုပ်သမားလူတန်းစားအလွှာလွှာမှ ခံစားနေရသော ဖိနှိပ်မှုပုံစံအမျိုးမျိုးကိုဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ အလိုလိုပေါက်ကွဲ ထွက်ပေါ်လာကြသည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် နှစ်စုမှာ မာက်စ်ဝါဒနဲ့ သူ့ရဲ့ လက်ဆင့်ကမ်းတော်လှန်ရေးအမွေအနှစ်ကို ဆန့်ကျင်ဟန့်တားဖို့ တရစပ် ဝါဒမှိုင်းတိုက်ခဲ့ကြတာ မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ပဲ။ စတာလင်ဝါဒ ပြိုလဲချိန်တည်းက နာမည်ကြီး မီဒီယာ စာ မျက်နှာတွေပေါ်မှာ၊ တက္ကသိုလ်စာသင်ကျောင်းတွေမှာ၊ ပရော်ဖက်ဆာတွေ နဲ့ သမိုင်းဆရာတွေက မာ့က်စ်ဝါဒ ကို အဆက်မပြတ် ပုံဖျက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြတယ်။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ဒီဆောင်းပါးမှာ မာ့က်စ်ဝါဒနဲ့ ဆိုရှယ်လစ် စနစ် အပေါ် လူအများစု အထင်အမြင်မှား၊ ယုံမှတ်မှားနေတဲ့ အချက်တွေကို လေ့လာဆန်းစစ်သွားပါမယ်။

လီနင်ရေးတဲ့ “ငါတို့ ဘာလုပ်ကြမလဲ” စာအုပ်ဟာ တော်လှန်ရေးပါတီ တည်ဆောက်ရာမှာ လေ့လာရမယ့် မာ့(က်စ်)၀ါဒ ဂန္ထဝင်ကျမ်းတစောင်ဖြစ်တယ်။ အကြွင်းမဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို မျိုးစေ့ချပေးခဲ့တဲ့ ကျမ်းရယ်လို့ ပြုပြင်ရေးဝါဒီတွေ နဲ့ ပညာရှင် ဆိုသူတွေရဲ့ ဝေဖန် ပုတ်ခတ်ခြင်းကို မကြာခဏ ခံရတဲ့ စာအုပ်လည်း ဖြစ်တယ်။

◾စကားဦး

၁၉၁ရခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၄)ရက်နေ့မှာ ခေါင်းစဉ်ပါ အကြောင်းအရာနဲ့ ပတ်သက်လို့ အစီရင်ခံစာ တင်ပြခွင့် ရခဲ့ တယ်။ ပီထရိုဂရက်မြို့တော်က ဘော်ရှီဗစ် အစည်းအဝေးမှာ ပထမဆုံး တင်ပြခွင့်ရခဲ့တယ်။ ဒီအစည်းဝေးမှာ မိ မိနေအိမ်ကို စွန့်ခွာပြီး အလုပ်သမား၊ စစ်သား ဆိုဗီယက်တွေရဲ့ ရပ်ရှားတပြည်လုံးဆိုင်ရာ ကွန်ဖရင့်ကို တက် ရောက်ကြမယ့် ကိုယ်စားလှယ်တွေ ရှိနေတော့ ဒီတင်ပြချက်တွေကို နေ့ရွှေ့ ညရွှေ့ လုပ်လို့ မရတော့ဘူး။ ဒီအ စည်းဝေးပြီးတော့ သဘာပတိ ဖြစ်တဲ့ ရဲဘော် G. Zinoviev က အစည်းအဝေး တက်လာသူတွေရဲ့ ကိုယ်စား ဒီ အစီရင်ခံစာကို ဘော်ရှီဗစ်၊ မင်ရှီဗစ် ကိုယ်စားလှယ်များ ပူးတွဲအစည်းအဝေးမှာ ထပ်မံ တင်ပြပေးဖို့ တောင်းဆို လာတယ်။ အဲဒီ ပူးတွဲအစည်းအဝေးမှာ ရပ်ရှား ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ် လေဘာပါတီ ပေါင်းစည်းရေး ပြသနာကို

...

"ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ၊ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု၊ မမျှော်လင့်ထားတဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေရဲ့ အလယ်မှာ ဖိလစ်ပိုင် လူထုအနေနဲ့ တကယ့်ကို ဒုက္ခရောက်နေကြတယ်။ ဒူတာတေအစိုးရက လူထုကို ကူညီပေးရမယ့်အစား ကွန်မြူ နစ်တွေကိုပဲ အပြစ်ပုံချခဲ့တယ်။ ဖိလစ်ပိုင်လူထုအနေနဲ့ ဘယ်လမ်းကို ရှေ့ဆက်ကြမလဲ? တော်လှန်ရေးသမား တွေ အခုချိန်မှာ ဘာလုပ်ကြမလဲ"

အိႏၵယျပည္တလႊားက လယ္သမား ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဝန္းရံအဖြဲ႕ေတြဟာ အကန႔္အသတ္မရွိ သပိတ္တိုက္ ပြဲ ဆင္ႏႊဲဖို့ ေဒလီၿမိဳ့ေတာ္ကို ခ်ီတက္လာၾကတယ္။ “ေဒလီကို ခ်ီတက္ၾကစို့” (Delhi Chalo) လွုပ္ရွားမွုဟာ ၂၀၂၀၊ နိုဝင္ဘာ ၂၆ရက္ေန႔မွာ အစျပဳခဲ့တယ္။ ဒီတိုက္ပြဲရဲ့ အဓိက ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြထဲမွာ မိုဒီအစိုးရက တ ဖက္သတ္ ျပဌာန္းလိုက္တဲ့ လယ္ယာေျမဥပေဒ သုံးခုကို ဖ်က္သိမ္းေပးေရး အခ်က္ ပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ၊ လယ္ သမားေတြက ေဒလီရဲ့ ဝင္ေပါက္ႀကီး ငါးခုကို ပိတ္ဆို့ထားတယ္၊ ေဒလီရဲ့ အေဝးေျပးလမ္းမႀကီးေတြ သြက္ခ်ာ ပါဒ လိုက္သြားတယ္။ လယ္သမားေတြက ေဒလီကို တပိုင္းေသသြားေစခဲ့ၿပီလို့ ေဖာ္ျပလာၾကတယ္။ ရဲတပ္နဲ႔ လက္ပါးေစ လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြက သပိတ္စစ္ေၾကာင္းခ်ီလာတဲ့ လယ္သမားေတြကို နံပါတ္တုတ္ေတြနဲ႔ ရိုက္ ႏွက္ ၿဖိဳခြဲတယ္၊ မ်က္ရည္ယိုဗုံးေတြ ၾကဲ၊

...

လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ထိုင္းလူထုရဲ့ အားေကာင္းတဲ့ ဆႏၵျပလွုပ္ရွားမွုတရပ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေနတယ္။ ထိုင္းနိုင္ငံရဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းကို အေျခခံအုတ္ျမစ္ကေန ကိုင္လွုပ္ေနတယ္။ လူထုလွုပ္ရွားမွုရဲ့ ေရွ႕ တန္းက လူငယ္ေတြဟာ အလုပ္သမား လူတန္းစားနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး အိုေဟာင္းေဆြးေျမ့ေနတဲ့ အရင္းရွင္စနစ္ရဲ့ ကိုယ္စားလွယ္( စစ္တပ္အာဏာ နဲ႔ ဘုရင့္အာဏာ) ကို အဆုံးတိုင္ တိုက္ခိုက္ရမယ္။

၂၀၂၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၂၈ ဆိုရင် မာ့(က်စ်)နဲ့အတူ သိပ္ပံနည်းကျ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒကို ထူထောင်ခဲ့တဲ့ ဖရက်ဒရစ်(ခ်) အန်းဂယ်(စ်)ရဲ့ နှစ်(၂၀၀)ပြည့်မွေးနေ့ကို ရောက်ခဲ့ပြီ။ အန်းဂယ်စ်ဟာ သဘောတရား အရကော နိုင်ငံရေးအရပါ ကမ္ဘာ့အလုပ်သမား လူတန်းစားလွတ်မြောက်ရေးအတွက် အမြောက်အမြား အကျိုးပြုခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း သူ့ဘဝတလျှောက်လုံး နှိမ့်နှိမ့်ချချနဲ့သာ ရှင်သန် အလုပ်လုပ် သွားခဲ့တယ်။ မာ့က်စ်ကိုသာ အမြဲဦးစားပေးခဲ့သူ လည်း ဖြစ်တယ်။ မာ့က်စ်ကွယ်လွန်သွားချိန်မှာလည်း မာ့က်စ်ချန်ထားခဲ့တဲ့ အရင်းကျမ်း အတွဲ(၂) နဲ့ အတွဲ(၃) မူကြမ်းတွေကို ပြီးဆုံးသည်အထိ ပြုစုခဲ့ရတယ်။ တဖက်မှာလည်း သိပ္ပံနည်းကျ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒ အသိပညာ ဘ ဏ္ဍာတိုက်ကြီးကို ဖြည့်တင်းခဲ့ရပြန်တယ်။

လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္ ၄၀၊ ၁၉၅၉ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ ၁ရက္ေန႔မွာ အေထြေထြသပိတ္ေၾက ာင့္ က်ဴးဘားလူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တခုလံုး သြက္ခ်ာပါဒလိုက္ သြားၿပီး အာဏာရွင္ ဘတ္တစ္(စ္)တာကို တိုင္းျပည္ကေန ေမာင္းထုတ္ႏိုင္ ခဲ့တယ္။ ဖီဒယ္ကက္(စ္)ထရိ ုနဲ႔ အားနစ္(စ္)တို ေခ်ေဂြဗားရားတို ႔ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ “ဇူလိုင္ (၂၆) လႈပ္ရွားမႈ” ေျပာက္က်ား တပ္ဖြဲ႔ေတြဟာ ရက္အနည္းငယ္အတြင ္း က်ဴးဘားၿမိဳ႕ေတာ ္ ဟဗားနားကို ၀င္စီးႏိုင္ခဲ့တ ယ္။ လူထုတရပ္လံုးက တခဲနက္ ေထာက္ခံႀကိဳဆိုခ ဲ့ၾကတယ္။ က်ဴးဘားေတာ္လွန္ ေရး ေအာင္ပြဲဆင္ႏိုင ္ခဲ့တယ္။ ဒီတိုက္ပြဲရဲ႕ လုပ္ငန္း စဥ္က ဘာျဖစ္ခဲ့သလဲ။ ဒီေတာ္လွန္ေရးရဲ ႕ လူမႈအေျခခံက ဘာလဲ။ ဒီျပသနာေတြကို နားလည္ႏိုင္ဖို႔ အတိတ္ကို တခ်က္ျပန္ၾကည့္ရ ေအာင္။

(၃.၁.၂၀၂၀) ေသာၾကာေန႔မနက္ေစ ာေစာမွာ ထရမ့္အစိုးရက ဘဝင္ရူးရူးၿပီး အီရန္စစ္ဗိုလ္ခ် ဳပ္ Qassem Soleimani ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္။ ဘတ္ဒက္ဒ္ေလဆိပ္မ ွာ အီရတ္ အရံတပ္ေခါင္းေဆာ င္ Abu Mahdi al-Mohandes ကိုလည္း သတ္ခဲ့တယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသတြင္း ပိုၿပီး မၿငိမ္မသက္ျဖစ္သ ြားေအာင္ အေမရိ ကန္ နယ္ခ်ဲ႕သမားက ထပ္ၿဂိဳဟ္ေမႊလို က္ျပန္ၿပီ။

လက္ဘနန္မွာ ျပင္းထန္အားေကာင ္းလွတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ ျဖစ္ေပၚေနတယ္။ တႏိုင္ငံလံုးကို ျဖန္႔က်က္ထား တဲ့ လႈပ္ရွားမႈတခုျဖ စ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးအေျခအ ေနတရပ္လံုးကို ကိုင္လႈပ္ေျပာင္ းလဲပစ္လိုက္တယ္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာသီဥတုသပိတ္လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ကမၻာနဲ႔အ၀ွမ္း ေတာ္လွန္ေရးဒီေရလိႈင္းေတြ တလွိမ့္ လွိမ့္တက္လာတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ကတင္၊ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈရက္ေတြအတြင္း ႏိုင္ငံေပါင္း တရာေက်ာ္က သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူငယ္ေတြဟာ စာသင္ေက်ာင္းပရ၀ုဏ္ရဲ႕ အျပင္ကိုထြက္လာၾကၿပီး အနာဂတ္အတြက္ ေသာၾကာေန႔ တိုက္ပြဲေတြ (‘Fridays for Future’ protests) မွာ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတယ္၊ ရာသီဥတု ကပ္ေဘးကို ဆန္႔ က်င္တိုက္ဖ်က္ဖို႔ရာ လုပ္စရာရွိတာေတြ ခ်က္ခ်င္းလုပ္ၾကဖို႔လည္း ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတယ္။

ကက္(ရွ္)မီးယားနဲ႔ပတ္သက္လို႔ မိုဒီအစိုးရရဲ႕ ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိပ္ကြပ္မႈေတြေၾကာင့္ (အာရွ)ေဒသတခုလံုး ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္သြားတယ္။ ၾသဂုတ္လ ၅ရက္ေန႔တုန္းက အျငင္းပြားေနတဲ့ ဂ်မ္မူ အိႏၵိယျပည္နယ္နဲ႔ ကက္(ရွ္) မီးယားျပည္နယ္တို႔ရဲ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ၾကာ အဆင့္ေနရာကို (အိႏၵိယ)သမၼတအမိန္႔တခုတည္းနဲ႔ ပယ္ဖ်က္ပစ္လုိက္ တယ္။ တည္ဆဲ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ သတ္မွတ္ခ်က္ကိုလည္း ဘာဒီမိုကေရစီ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမွ က်င့္သံုးမေနပဲ ခ်က္ခ်င္းပယ္ဖ်က္ပစ္ခဲ့တယ္။