Βενεζουέλα : συμπεράσματα από τις τοπικές εκλογές του Δεκεμβρίου

Οι υποψήφιοι του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος Βενεζουέλας (PSUV) επικράτησαν στις εκλογές για ανάδειξη κυβερνήτη της 16ης Δεκεμβρίου σε 20 από τις 23 πολιτείες της χώρας, συμπεριλαμβανομένων 5 πολιτειών που ως τις εκλογές ελέγχονταν από το κόμμα της αντιπολίτευσης, το MUD. Η μόνη παρηγοριά της αντιδραστικής αντιπολίτευσης ήταν ότι κατάφερε να κρατήσει τη σημαντική πολιτεία της Miranda, όπου ο ηττημένος προεδρικός υποψήφιος του κόμματος Henrique Capriles Radonski επικράτησε του πρώην αντιπροέδρου Elias Jaua.

Οι τοπικές εκλογές ήρθαν μετά τη νίκη του Hugo Chávez στις προεδρικές εκλογές της 7ης Οκτωβρίου. Σαφέστατα, η ήττα της αντιπολίτευσης την 7η Οκτωβρίου, ενώ ήταν πεπεισμένοι ότι μπορούσαν να νικήσουν, είχε αποθαρρυντικά αποτελέσματα στις τάξεις τους.

Οι Μπολιβαριανοί υποψήφιοι κέρδισαν με μεγάλα ποσοστά στις πολιτείες Apure (62% έναντι 23%, όπου ένας ακόμα επαναστάτης υποψήφιος συγκέντρωσε 14%), Cojedes (62% έναντι 37%), Delta Amacuro (75% έναντι 22%), Falcón (50% έναντι 36%, με 11% για έναν άλλο Μπολιβαριανό υποψήφιο), Guárico (73% έναντι 26%), Portuguesa (53% έναντι 21%, με έναν άλλο επαναστάτη υποψήφιο να παίρνει 23%), Sucre (59% έναντι 36%), Trujillo (81% έναντι 17%), Yaracuy (60% έναντι 38%) και Vargas (73% έναντι 25%).

Πολύ σημαντικές ήταν οι νίκες για τους υποψηφίους του PSUV σε 5 πολιτείες, οι οποίες ελέγχονταν από την αντιπολίτευση. Αυτές είναι η Zulia, η πιο πολυπληθής πολιτεία της χώρας, η οποία ελεγχόταν από την αντιπολίτευση από το 2000. Η βιομηχανική πολιτεία-κλειδί Carabobo, η τρίτη πολυπληθέστερη πολιτεία της χώρας, η οποία ελέγχονταν από τον ολιγαρχικό, και κορυφαίο της αντιπολίτευσης, Salas Feo. Η Táchira, στην πολύ στρατηγική περιοχή των συνόρων με την Κολομβία. Στην πλούσια σε πετρέλαιο Monagas, ο υποψήφιος του PSUV Yelitza Santaella κέρδισε τον απερχόμενο José Gregorio “Gato” Briceño, τον τοπικό κυβερνήτη που εξελέγη με την υποστήριξη των Μπολιβαριανών, αλλά αργότερα μεταπήδησε στην αντιπολίτευση.

Στη Nueva Esparta (νησί Margarita), ο κυβερνήτης της αντιπολίτευσης Morel Rodriguez, ο οποίος κυριαρχούσε από το 2004, ηττήθηκε καθαρά από τον υποψήφιο του PSUV με 54% έναντι 45%. Οι μοναδικές δύο πολιτείες που κέρδισε η αντιπολίτευση στις προεδρικές εκλογές της 7ης Οκτωβρίου κερδήθηκαν τώρα από τους υποψηφίους του PSUV.

Εν τω μεταξύ, η αντιπολίτευση κέρδισε στην αραιοκατοικημένη πολιτεία Amazonas, όπου ο κυβερνήτης είχε εκλεγεί με την υποστήριξη των Μπολιβαριανών (PPT), αλλά στη συνέχεια προσχώρησε στην αντιπολίτευση και ανανέωσε τη θητεία του την Κυριακή. Οι μόνες σημαντικές νίκες για την αντιπολίτευση ήταν στη Lara, όπου και πάλι ο υποψήφιος Henri Falcón είχε εκλεχθεί με τη σημαία των Μπολιβαριανών (PPT) με την υποστήριξη του Chávez και τώρα κέρδισε απέναντι στον υποψήφιο του PSUV Reyes Reyes (56% έναντι 43%) και στη Miranda, όπου, όπως είπαμε, ο Capriles Radonski νίκησε τον Elias Jaua (52% έναντι 47%). Ακόμα κι εκεί, το PSUV θα έχει πλειοψηφία στο νομοθετικό συμβούλιο της πολιτείας.

Το τελικό άθροισμα των ψήφων που έλαβαν οι υποψήφιοι του PSUV ήταν 4,5 εκατομμύρια, ενώ η αντιπολίτευση έλαβε 3,5 εκατομμύρια.

Το ποσοστό της αποχής είναι συνήθως υψηλότερο στις τοπικές εκλογές από τις προεδρικές εκλογές. Αυτή τη φορά, το ποσοστό της αποχής ήταν 53%, σε αντίθεση με το 64% το 2008, όταν η αντιπολίτευση κινητοποίησε όλες τις δυνάμεις της, και 44% το 2004 με μια αποθαρρυμένη αντιπολίτευση, η οποία είχε μόλις ηττηθεί στο δημοψήφισμα προεδρικής ανάκλησης. Είναι ξεκάθαρο ότι η αποχή ήταν υψηλότερη μεταξύ των ψηφοφόρων της αντιπολίτευσης, απογοητευμένων από τις εκλογές της 7ης Οκτωβρίου.

Η ήττα της αντιπολίτευσης – γιατί ακριβώς περί αυτού πρόκειται – θα επιδεινώσει περαιτέρω τις εσωτερικές αντιφάσεις μεταξύ του συνόλου των κομμάτων που την απαρτίζουν, ιδιαίτερα τώρα που πιθανόν να κληθούν να επιλέξουν ένα νέο προεδρικό υποψήφιο για μια πιθανή πρόωρη εκλογική αναμέτρηση το 2013. Μια έκθεση του Πρακτορείου Ειδήσεων της Βενεζουέλας (AVN) περιέγραψε γραφικά τη μελαγχολία και την πεσμένη διάθεση στα κεντρικά γραφεία της αντιπολίτευσης κατά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων: “Έτσι, τελικά, αυτή η χώρα είναι ‘’τσαβική” ("Osea, qué arrecho, ¡este país es chavista!") παραπονέθηκαν οι παρόντες.

Η αντιδραστική ισπανική εφημερίδα ABC, γνωστή για την απέχθειά της προς τον Chávez και τη μπολιβαριανή επανάσταση, δε μάσησε τα λόγια της: “Τα αποτελέσματα αυτά αποκαλύπτουν μια διάχυτη λαϊκή υποστήριξη για τον ‘τσαβισμό’, παρά την αποχή του προέδρου της Βενεζουέλας Hugo Chávez… Αντιθέτως, αυτά τα εκλογικά αποτελέσματα αντιπροσωπεύουν ένα σοβαρό πλήγμα για την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, η οποία ήλπιζε ότι η εύθραυστη υγεία του Chavez θα σήμαινε ένα μεγαλύτερο μερίδιο δύναμης για το MUD”.

Μερικοί σχολιαστές της αντιπολίτευσης τώρα παραπονιούνται ότι το PSUV ωφελήθηκε από την ψήφο ‘’συμπόνιας’’ προς τον Chavez, ο οποίος υποβάλλονταν σε αντικαρκινική θεραπεία στην Κούβα κατά τη διεξαγωγή των εκλογών. Ίσως και να συνέβαλε αυτό, αλλά δεν αρκεί για να εξηγήσει το γιατί ο λαός αισθάνεται συμπάθεια για τον Chavez. Αισθάνεται έτσι επειδή αυτός αντιπροσωπεύει την Μπολιβαριανή επανάσταση! Σε κάθε περίπτωση, όταν ο Chavez ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να υποβληθεί και πάλι σε εγχείρηση, η αντιπολίτευση κατήγγειλε ότι ‘’έχει κρύψει την πραγματική κατάσταση της υγείας του προκειμένου να νικήσει στις προεδρικές εκλογές” και τώρα παραπονιούνται ότι η πραγματική κατάσταση της υγείας του βοήθησε το PSUV να κερδίσει τις τοπικές εκλογές. Η αλήθεια είναι ότι η μπολιβαριανή επανάσταση απολαμβάνει ακόμα ισχυρής υποστήριξης μεταξύ των μαζών στη Βενεζουέλα και η λεγόμενη “δημοκρατική” αντιπολίτευση έχει ηττηθεί… ξανά.

Ωστόσο, θα ήταν επικίνδυνο να υποπέσουμε σε κενή θριαμβολογία. Δεν είναι όλα καλά στο μπολιβαριανό στρατόπεδο. Όπως έχουμε προειδοποιήσει στο παρελθόν, έχει υπάρξει ένα αυξανόμενο ρεύμα δυσαρέσκειας μεταξύ των επαναστατικών μαζών κατά της γραφειοκρατίας και των ρεφορμιστών εντός του κινήματος. Αυτή είναι η βασική αιτία κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο επιλέχθηκαν οι υποψήφιοι κυβερνήτες: άνωθεν, χωρίς καμία εμπλοκή της βάσης.
Σε αρκετές πολιτείες έχουμε ήδη δει κυβερνήτες να εκλέγονται ως “επαναστάτες”, με την υποστήριξη του προέδρου Chávez και τελικά να προσχωρούν στην αντιπολίτευση (στη Lara, στην Amazonas, στην Aragua, στη Monagas κτλ). Στην περίπτωση της πολιτείας Andean του Trujillo, ο “μπολιβαριανός” κυβερνήτης Cabezas είχε γίνει τόσο αντιπαθής, ώστε έπρεπε να αποσυρθεί από υποψήφιος από τον πρόεδρο Chávez, καθώς διαφαινόταν μελλοντική εξέγερση μεταξύ των επαναστατικών μαζών της πολιτείας όταν η απόφαση ανακοινώθηκε. Ο νέος υποψήφιος του PSUV, ο Rangel Silva θεωρήθηκε ότι ήταν πολύ πιο κοντά στη λαϊκή βούληση και συγκέντρωσε το εκπληκτικό 81% έναντι στο 17% της αντιπολίτευσης.

Η δυσαρέσκεια οδήγησε σε αξιόπιστους εναλλακτικούς επαναστατικούς υποψηφίους σε 6 πολιτείες, όλους υποστηρικτές του προέδρου Chávez και της μπολιβαριανής επανάστασης, αλλά σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό αριστερότερα των επίσημων υποψηφίων του PSUV. Τέσσερις εξ αυτών πήραν το χρίσμα του Κομμουνιστικού Κόμματος, ωστόσο το Κομμουνιστικό Κόμμα Βενεζουέλας (PCV) υποστήριξε τους υποψηφίους του PSUV σε όλες τις άλλες πολιτείες. Σε διάφορες πολιτείες, οι υποψήφιοι του PCV υποστηρίχθηκαν από διάφορες άλλες πολιτικές δυνάμεις, όπως οι Tupamaros, το Επαναστατικό Ρεύμα Βενεζουέλας (CRV) κτλ. Στην πολιτεία Andean της Mérida, ο πρώην κυβερνήτης Porras συγκέντρωσε το σεβαστό 10%, στην Amazonas, ο Gregorio Mirabal συγκέντρωσε ένα μέτριο 5%, ενώ στην Portuguesa, ο εναλλακτικός υποψήφιος του PCV συγκέντρωσε 24% περιορίζοντας τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης στην τρίτη θέση (με 21%).
Εκτός από τους υποψηφίους του PCV, άλλοι εναλλακτικοί υποψήφιοι υπήρξαν στην Apure, όπου ο υποψήφιος του MEP-Tupamaro συγκέντρωσε 14% και στη Falcón, όπου ο Oswaldo R. León έλαβε 11%. 

Ίσως η πιο σημαντική πρόκληση από τα αριστερά προς έναν επίσημο υποψήφιο του PSUV ήταν αυτή στην επαρχία Bolivar, τη νοτιότερη πολιτεία, έδρα των δημόσιων βασικών βιομηχανιών (αλουμινίου, χάλυβα, κτλ). Εκεί, το PCV με τον Manuel Arciniega συγκέντρωσε μόλις πάνω από 8%. Θεωρήθηκε ως ο υποψήφιος που υπερασπίζονταν τους εργαζομένους των βασικών βιομηχανιών και την εμπειρία τους από τον εργατικό έλεγχο, απέναντι στον απερχόμενο κυβερνήτη, Rangel Gómez, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καταστροφή του Σχεδίου για μια Σοσιαλιστική Guyana και στην απομάκρυνση των προέδρων-εργαζομένων από αυτές τις εταιρίες. Ήταν επίσης ένας από τους αποστάτες οπορτουνιστές που κατά το πραξικόπημα του Απριλίου του 2002 τάχθηκε σύντομα με την αντιπολίτευση όταν φαινόταν πως είχε το πάνω χέρι, για να ορκιστεί ξανά πίστη στον Chavez και την επανάσταση μόλις το πραξικόπημα ηττήθηκε από τις μάζες.

Η εκστρατεία του Arciniega άγγιξε ένα σημαντικό τομέα των εργαζομένων των προηγμένων βιομηχανιών της περιοχής. Στο δήμο Caroní, όπου ζουν οι περισσότεροι εργαζόμενοι, έλαβε 10% συνολικά, ενώ έλαβε 16% στην Parroquia Chirica και την Parroquia Once de Abril, 15% στη Vista al Sol, 12% στην Pozo Verde και τη Yocoima. Αυτές είναι οι συνοικίες με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση εργαζομένων στις βασικές βιομηχανίες της εταιρίας CVG και των οικογενειών τους. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, διοργάνωσε ένα συλλαλητήριο χιλιάδων στις πύλες του τεράστιου εργοστασίου χάλυβα SIDOR.

Πρέπει να πούμε ότι υπήρξε μια εκστρατεία φαύλων και βρώμικων επιθέσεων εκ μέρους των υποψηφίων του PSUV ενάντια σε αυτούς τους εναλλακτικούς υποψηφίους, κατηγορώντας τους ως αντεπαναστάτες και λέγοντας ότι είναι κατά του προέδρου Chávez. Ο φόβος ότι η διάσπαση της μπολιβαριανής ψήφου θα μπορούσε να επιτρέψει στον δεξιό Andres Velasquez να κερδίσει στη Bolivar έπαιξε ρόλο μεταξύ των ευρύτερων επαναστατικών μαζών. Λαμβάνοντας υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, οι ψήφοι που έλαβε ο Arciniega είναι σημαντικοί, παρότι συγκεντρώθηκε από τα πιο προηγμένα στοιχεία. Η αντιπολίτευση κατά του Rangel Gómez εκφράστηκε επίσης στο 59% της αποχής, πολύ υψηλότερο από το εθνικό ποσοστό. Τελικά, ο Rangel Gómez οριακά κέρδισε την πλειοψηφία με 46 έναντι 44, αλλά πλέον θα βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση από τη βάση.

Τα αποτελέσματα αυτών των εναλλακτικών επαναστατικών υποψηφίων δείχνουν ότι η κυνική χρήση της ιδέας ότι οι υποψήφιοι του PSUV είναι “υποψήφιοι του Chavez” εξακολουθεί να επιδρά στις ευρείες μπολιβαριανές μάζες, αλλά δεν κυριαρχεί πλέον στα πιο προηγμένα στοιχεία. Αυτά υποστηρίζουν σθεναρά τον πρόεδρο επειδή τον θεωρούν ως αντιπρόσωπο της επανάστασης, αλλά από την άλλη είναι αρνητικοί απέναντι στους γραφειοκράτες και τους ρεφορμιστές που μεταμφιέζονται σε “επαναστάτες” ακριβώς επειδή ΔΕΝ αντιπροσωπεύουν την επανάσταση.

Η δημιουργία μιας εσωτερικής αντιπολίτευσης μέσα στη μπολιβαριανή επανάσταση φαίνεται πάντα να διακόπτεται από τις εκλογικές διαδικασίες, όπου το υγιές στοιχείο ως προς την ενότητα και τη συσπείρωση των δυνάμεων πίσω από τους υποψηφίους επικρατεί. Αλλά τώρα υπάρχει ένα ισχυρό αίσθημα ότι δεν πάει άλλο. Ένα άρθρο στην επαναστατική ιστοσελίδα Aporrea είχε τίτλο “πόσες εκλογές χρειάζονται για να γίνει μια επανάσταση;”. Προκειμένου να επιτευχθεί η γνήσια ενότητα, η σαφήνεια είναι σημαντική και επιπλέον, η ισχυρή ενότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας ξεκάθαρα δημοκρατικής λογοδοσίας των εκλεγμένων αντιπροσώπων και των αρχηγών του PSUV στη βάση.

Η ολιγαρχική αντιπολίτευση ηττήθηκε, αποθαρρύνθηκε και διασπάστηκε, ωστόσο ακόμα ελέγχει σημαντικούς πυλώνες εξουσίας (την πολιτεία Miranda, αλλά πάνω απ’ όλα, τα μέσα παραγωγής, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το δίκτυο διανομής τροφίμων). Οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί έχουν υπερασπιστεί την επανάσταση στους δρόμους και στην κάλπη σε πολλές περιπτώσεις. Τώρα είναι η ώρα να θέσουν σε πρακτική εφαρμογή αυτό για το οποίο ψήφισαν, το σοσιαλισμό, απαλλοτριώνοντας τα μέσα παραγωγής, τις τράπεζες και τα μεγάλα κτήματα και αντικαθιστώντας τον καπιταλιστικό κρατικό μηχανισμό με νέους επαναστατικούς θεσμούς βασιζόμενους στα εργατικά και τα κοινοτικά συμβούλια.

Είναι καιρός η εργατική τάξη και οι φτωχοί να περάσουν στην επίθεση. Ο σοσιαλισμός είναι ο δρόμος προς τα μπρος.